حماسه مصرف:

تابستان سال 1367 را به پیگیری وقایع سیاسی و اجتماعی ایران و به مطالعه و آمادگی برای کنکور کارشناسی ارشد سال بعد گذراندم. فضای عمومی جامعه و کشور چندان مساعد نبود. اقتصاد و سیاست، حال و روز خوشی نداشت. جنگ به ظاهر پایان یافت ولی اثرات و پیامدهای اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی آن تازه شروع شده بود.

دولت برای ایجاد امنیت روانی و انگیزه عمومی تغییراتی را در سیاست و برنامه‌ها اعمال کرد و از جمله سیاست درهای باز و توسعه واردات را در پیش گرفت تا بازار از کالاها و مصنوعات خارجی پر و به تبع آن نوعی احساس مثبت و خوش‌بینی به آینده ایجاد شود. برخی این تغییر فضا را به نوعی تحول ایدئولوژیک تعبیر کردند و به تدریج تاریخ انقلاب و جمهوری اسلامی به دو دوره پیش از جنگ و پس از جنگ تقسیم شد. بعدها برخی جامعه‌شناسان از جمله دکتر فرامرز رفیع‌پور استاد جامعه‌شناسی دانشگاه شهید بهشتی، مبدأ تغییر ارزش‌های اجتماعی را پایان جنگ ایران و عراق دانست و در کتاب «توسعه و تضاد» صراحتاً می‌گوید که جنگ و فضای روانی- اجتماعی آن به نوعی روحیه حماسه‌گرایی، شهادت‌طلبی و ایثار - یعنی گذشت از منافع خود به نفع دیگران- را در جامعه تقویت می‌کرد، ولی خاتمه جنگ این فضای ایدئولوژیک را تحت تأثیر قرار داد و به جای آن نوعی روحیه رفاه‌طلبی، مصرف‌زدگی و دنیادوستی - وحتی دنیاپرستی- را پدیدار ساخت. این سرآغاز روند مصرف روزافزون و غلبه ارزش‌های جدید بر ارزش‌ها و نگرش‌های قبلی بود.

تفسیرها هر چه باشد، زندگی و تنفس در فضای بعد از جنگ به خوبی تغییرات را در سطح وسیع نشان می‌داد. ما نیز در دانشکده علوم اجتماعی در پاییز سال 1367، سال پایانی دوره کارشناسی را کم و بیش با چنین تحلیل‌هایی آغاز کردیم. سالی که نسبت به سال‌های قبل تفاوت محسوسی داشت و لااقل سایه جنگ و خونریزی و مصائب آن از سر همگان رخت بربست و این جمله معروف که «بدترین صلح از بهترین جنگ نیز بهتر است» برای همه مردم مصداق داشت.

نیم‌سال اول سال تحصیلی 68-1367 را پشت سر گذاشتم و بالاخره آخرین واحدهای درسی باقی مانده را نیز در ثبت‌نام آخرین نیم سال انتخاب و ترم آخر را شروع کردم و نهایتاً در تیرماه 1368 دوره کارشناسی علوم اجتماعی در گرایش برنامه‌ریزی اجتماعی در دانشگاه علامه طباطبایی را به اتمام رساندم.

ادامه دارد...

 ✍️برگرفته از کتاب " روزگار  من" نوشته علی ملک پور با مجوز وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و با شماره استاندارد بین المللی کتاب( شابک: ۲-۹۴-۸۵۸۱-۹۶۴-۹۷۸ ) انتشارات کارآفرینان ( تهران)