اعتمادآنلاین|عاطفه محمودی- اورژانس اجتماعی از سال 1378 راه‌اندازی شد تا در حل و فصل کردن آسیب‌های اجتماعی نقش داشته باشد. آن‌طور که رئیس اورژانس اجتماعی می‌گوید، شهرهای با جمعیت بالای 50 هزار نفر از خدمات اورژانس اجتماعی برخوردار هستند. اما همه مردم نسبت به این مرکز و کارکردهای آن آشنا نیستند. اورژانس اجتماعی چیست؟ چه خدماتی می‌دهد؟ رضا جعفری، رئیس اورژانس اجتماعی، در گفت‌و‌گو با اعتمادآنلاین از خدمات اورژانس اجتماعی گفت و آن را لزوماً مربوط به مشکلات اقتصادی ندانست.

اورژانس اجتماعی از چند واحد تشکیل می‌شود؟

رئیس اورژانس اجتماعی با بیان این مطلب که این نهاد از چهار واحد تشکیل شده، گفت: واحد اول را خط 123 تشکیل می‌دهد؛ واحد دوم تیم‌های سیار خدمات اجتماعی هستند که هم گشت‌زنی در سطح خیابان‌ها را انجام می‌دهند و هم مواردی را که به خط 123 گزارش داده می‌شود پیگیری می‌کنند.

جعفری در توضیح واحد سوم گفت: واحد سوم مراکز مداخله در بحران‌های خانوادگی و اجتماعی است که در دو بخش سرپایی و نگهداری موقت (شبانه‌روزی) فعالیت می‌کند.

او در ادامه درباره فعالیت‌های واحد سوم توضیح داد: در بخش شبانه‌روزی مرکز مداخله در بحران گروه‌هایی همچون زنان و دختران در معرض آسیب و آسیب‌دیده اجتماعی به صورت موقت حداکثر برای مدت 45 روز نگهداری می‌شوند. بعد از آن، پس از انجام بررسی‌ها و ارائه خدمات اجتماعی، در صورت مهیا شدن شرایط، تحویل خانواده داده می‌شوند؛ در غیر این صورت به تناسب نوع آسیب در سایر مراکز از جمله خانه سلامت، مراکز بازپروری و خانه امن به صورت میان‌مدت نگهداری می‌شوند.

او ادامه داد: چهارمین واحد اورژانس اجتماعی پایگاه‌های خدمات اجتماعی هستند که در سکونتگاه‌های غیررسمی و حاشیه‌نشین شهری مستقرند. مهم‌ترین رویکرد پایگاه‌های خدمت بسیج منابع اجتماعی، تقویت تیم‌های توسعه محلی، افزایش مشارکت‌پذیری محلات در تمامی فرایند از جمله طرح مشکلات، برنامه‌ریزی، اقدام، پایش با تکیه بر منابع موجود محلی از طریق تعامل با تمامی سازمان‌ها و نهادهای دولتی و غیردولتی برای کنترل و کاهش آسیب‌های اجتماعی است. ضمن اینکه شناسایی آسیب‌های اجتماعی، آگاه‌سازی، معرفی خدمات سازمان بهزیستی و برگزاری انواع دوره‌های آموزشی و حرفه‌آموزی و غنی کردن اوقات فراغت از دیگر وظایف این پایگاه‌هاست .

اورژانس اجتماعی در چه مواردی مداخله می‌کند؟

رئیس اورژانس اجتماعی اجتماعی در پاسخ این سوال که مردم چه مواردی را می‌توانند به اورژانس اجتماعی اطلاع دهند گفت: اورژانس اجتماعی در موضوعاتی مثل خشونت‌های خانگی که شامل کودک‌آزاری، والدآزاری، همسرآزاری، معلول‌آزاری و این قبیل موارد، پیشگیری از اقدام به خودکشی کامل، و حل‌وفصل تنش‌های خانوادگی حاد که هنوز به طلاق منجر نشده است مداخله می‌کند.

جعفری در ادامه گفت: کسانی که اختلال هویت جنسی دارند نیز می‌توانند با مراکز اورژانس اجتماعی تماس بگیرند. همچنین برای کودکان کار و خیابانی مراکز حمایتی-آموزشی کودک و خانواده در نظر گرفته شده که فعالیت این مراکز به صورت روزانه است و در آن انواع خدمات اجتماعی، آموزشی، بهداشتی-درمانی، غنی کردن اوقات فراغت ارائه می‌شود. رویکرد اصلی این مراکز شناسایی به‌موقع کودکان خیابانی در راستای پیشگیری از بروز آسیب‌های اجتماعی حاد، ارتباط با خانواده، اجرای برنامه‌های حمایتی و توانمندسازی خانواده در فراهم کردن شرایط مساعد برای زیست و رشد و نمو کودک است. البته در کنار آن مراکز دولتی ساماندهی کودکان کار و خیابانی فعال هستند. این مراکز به صورت شبانه‌روزی در کلیه مراکز استانی به نگهداری از کودکان خیابانی فاقد سرپرست موثر یا دارای صلاحیت تربیت و نگهداری کودک، مشغول هستند.  

بیشترین تماس با اورژانس اجتماعی در حوزه کودک‌آزاری است

رئیس اورژانس اجتماعی بیشترین تماس با اورژانس اجتماعی را به ترتیب کودک‌آزاری، همسرآزاری، سالمندآزاری و معلول‌آزاری خواند و ادامه داد: نسبت به میانگین جهانی آمار گزارش کودک‌آزاری در ایران پایین‌تر است که بخشی از آن به مطلع نبودن مردم نسبت به خدمات و کارکردهای اورژانس اجتماعی مربوط می‌شود. از سوی دیگر نیز جامعه ما از ویژگی‌های مثبت فرهنگی و اجتماعی از جمله وجود فضای عاطفی و حمایتی از کودکان و زنان درخانواده‌ها، وجود شبکه‌ها و منابع حمایت روانی-اجتماعی از افراد نیازمند و فرهنگ دیگریاری و... برخوردار است.

بیشترین تماس با اورژانس اجتماعی در تهران انجام می شود

او بیشترین استان‌هایی را که با اورژانس اجتماعی تماس برقرار کرده‌اند به ترتیب این‌گونه برشمرد: تهران، مازندران، فارس، کرمانشاه و همدان.

جعفری بر این باور است که وجود مشکلات اقتصادی را نمی‌توان تنها دلیل موجه برای بروز آسیب‌های اجتماعی قلمداد کرد، چون آسیب‌های اجتماعی مرز و طبقه خاصی نمی‌شناسد و در همه گروه‌های درآمدی و طبقاتی امکان بروز آن وجود دارد.

اورژانس اجتماعی در انتظار تصویب لایحه حمایت از حقوق کودکان و نوجوانان

جعفری با ذکر این مساله که همه نهاد‌ها و سازمان به نحوی در پیدایش آسیب اجتماعی تاثیرگذارند، گفت: آسیب‌های اجتماعی ناشی از کژکارکردی بسیاری از نهادها در حوزه خانوادگی، فرهنگی، اقتصادی و... هستند. همان‌طور که نهادهای مختلف در بروز آسیب‌های اجتماعی موثرند باید نقش و مسئولیت ذاتی خود را در ترمیم نقاط ضعف، انجام سرمایه‌گذاری‌های مناسب، اصلاح فرایندها و بهبودی اجتماعی را به‌ نحو شایسته ایفا کنند.

او ادامه داد: امیدواریم لایحه حمایت از کودکان و نوجوانان که ایرادات آن در شورای نگهبان رفع شد نیز تصویب شود، چون یکی از موضوعاتی است که می‌تواند در حمایت و محافظت از حقوق کودکان، تقویت مطالبه‌گری و حمایت‌طلبی اجتماعی و مسئولیت‌پذیری نهادهای متولی اثرگذار باشد.

اورژانس اجتماعی به خوبی به جامعه معرفی نشده است

جعفری با اشاره به اینکه اورژانس اجتماعی به خوبی به جامعه معرفی نشده توضیح داد: بسیاری از افراد هنوز با خدمات این مرکز آشنا نیستند. اگرچه در صداوسیما برنامه‌هایی در خصوص اورژانس اجتماعی ساخته شده، اما هنوز در سطح مورد انتظارمان نتوانسته‌ایم خود را از طریق رسانه‌های جمعی به ویژه صداوسیما معرفی کنیم که یک دلیل عمده آن به رغم ضرورت فراوان اطلاع‌رسانی و آگاه‌سازی، مربوط به هزینه‌های  ساخت و تدوین و پخش است.

او در پایان درباره اهمیت توجه به آسیب‌های اجتماعی در جامعه گفت: پس از شکل‌گیری تقسیم کار ملی و متعاقب آن فعال شدن شورای اجتماعی و سازمان امور اجتماعی، تحرک و پویایی خوبی در کشور برای پرداختن به موضوع آسیب‌های اجتماعی در حوزه سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی و هم‌افزایی دستگاه‌ها در کنترل و کاهش آسیب‌ها پدید آمده است. ضمن اینکه در برنامه ششم توسعه نیز به‌ ویژه در ماده 80 کاهش آسیب‌ها هدف‌گذاری شده است که امیدواریم مجموعه این تلاش‌ها و اقدامات منجر به ارتقای سلامت اجتماعی و کیفیت زندگی آحاد جامعه شود.