رج به رج، گره به گره شاید برای برخی بی‌معنا باشد ولی تمام دنیای بافندگان فرش است، کسانی که با تمام عشق وارد این دنیای عجیب با وسعتی به بلندای تاریخ شدند.

پای دردودل‌شان که بنشینی در میان حرف‌های‌شان می‌فهمی که پای دار قالی تمام دنیای‌شان شده، دنیایی پر از نقش و نگار و آرزوهایی رنگارنگ که درپس آن به زیبایی‌ها معنا می‌بخشند.

شاید از بس کنار دار قالی نشستند دست‌شان نا نداشته باشد یا اینکه چشم‌هایشان کم‌سو شده باشد اما آنان نمی‌توانند دنیای بدون نقش و طرح و گره‌های قالی را حتی تصور کنند.

*هنرمندانی که رج به رج رویاهای‌شان را بر دار قالی گره می‌زنند

هر روز رج به رج رویاهای‌شان را بر دار قالی گره می‌زنند و برای این دار از خودشان و آرزوهای‌شان می‌گویند؛ به‌طوری‌که حتی نقش‌ها نیز به‌گونه‌ای دیگر برایشان جلوه‌گری می‌کند.

قدمت فرش دست‌بافت کلاردشت به دلیل داشتن رنگ‌های طبیعی، نقوش ذهنی، استفاده نشدن از نقشه و رنگ رزی، دارا بودن پرز بلند (در فصل گرما خنک و درفصل سرما گرم است) جلوگیری از انعکاس صداها و داشتن دوام، هنری است که در پس تلاش‌های بی‌وقفه هنرمندان رنگ‌ها جان گرفته و نقش‌ها خودنمایی می‌کند.

فرش کلاردشت یکی از زیباترین هنر بانوان این سرزمین و استان مازندران است که سوغاتی مهم و درجه یک از جنس روح، تفکر، هنر و سلیقه در تار و پود فرش گنجانده شده و به سراسر دنیا قدم گذاشته است.

سال‌های سال است که زنان و دختران هنرمند شهرستان کلاردشت تمام هنر و عشق‌شان را بر دار قالی نشاندند و  راهی بازارهای خارجی کردند تا نقشی ماندگار از رج و گره‌های آنان در ذهن جهان نقش ببندد.

شهره دلفان مدیر کارگاه قالی‌بافی واقع در روستای طویدره در کلاردشت یکی از هنرمندانی است که به همراه و کمک همسرش از سال ۹۴ با عشق و علاقه‌ای که به فرش سنتی کلاردشت داشته کارگاه قالی‌بافی دائر کرده و اقدام به بافت فرش می‌کند.

*کارگاهی که برای احیای فرش دایر شد

شهره دلفان این هنرمند فرش‌باف در گفت‌وگو با فارس، می‌گوید: هدف از باز کردن کارگاه و بافت فرش احیا و زنده کردن فرش بود که سال‌ها به دست فراموشی سپرده شده و کمتر کسی فرش می‌بافت و خرید و فروش فرش کلاردشت کلا تعطیل شده بود و ما با زحمت فراوان و با تشویق و گردآوری بافندگان اقدام به بافت فرش کردیم.

آرزوی بنده و تمام کارگاه داران و بافندگان کلاردشتی توسعه، پیشرفت، رونق و رواج فرش کلاردشت است که هم فرش دوباره مثل قدیم احیا و رواج داشته باشد و هم به دست آوردن بازارهای داخلی و خارجی است که این میراث کهن ماندگار بماند.

این هنرمند بیان می‌کند: رنگ در فرش سنتی کلاردشت عمدتا سرمه‌ای و قرمز است که از رنگ‌های الوان و روشن فقط در بافت گل‌ها و نقوش حیوانات استفاده می‌شود و رنگ زمینه بیشتر قرمز و سرمه‌ای است که گاهی این دو رنگ جایشان عوض می‌شود.

فرش کلاردشت در ۲۵ رج بافته شده و قیچی و پرداخت آن همان زمان بافت انجام می‌شود و به علت ذهنی بافت بودن آن طرح، نقشه، گل و حیوانات هم همان زمان بافت انتخاب و بافته می‌شود که بسیار اهمیت دارد .

*قدمت فرش کلاردشت

دلفان درباره قدمت فرش کلاردشت تصریح می‌کند: فرش سنتی و ذهنی بافت کلاردشت با قدمت ۳۰۰ ساله با ورود کردهای مهاجر به کلاردشت آورده شد و از آن زمان تا به اکنون بافته می‌شود.

به‌دلیل سردی منطقه جنس آن از پشم است که در قدیم با دست ریسیده می‌شده، بانوان خانواده آن را با رنگ‌های گیاهی موجود در منطقه رنگ می‌کردند؛ به همین دلیل فرش کلاردشت بسیار با‌دوام و گرم و از نظر رنگ و طرح متنوع و گوناگون است.

باید گفت؛ فرش کلاردشت از قدیم تا‌کنون طرح‌های مختلفی با نام‌های مختلف دارد مثل طرح جنگلی، طرح صندوقی، طرح رسولی و طرح تلفیقی که از چند طرح تشکیل شده است.

*هنری برای گذران زندگی

وی اضافه می‌کند: در کنار اعضای خانواده، سه نفر در کارگاه به‌طور ثابت کار می‌کنند و ۱۰ نفر نیز در خانه‌های‌شان برای ما فرش می‌بافند و مزد دریافت می‌کنند.

*آرزوهایی از جنس عشق

طی این سال‌های اخیر با ورود در دنیای بافندگی  تا حدودی به آرزوهایم رسیدم، چون شکر خدا الان در بیشتر خانه‌ها دار قالی هست و مشعول بافتن قالی کلاردشت هستند، ولی آرزو دارم خامه و مواد اصلی قالی کلاردشت از همین پشم‌های گوسفند که به‌علت استفاده نشدن دور ریز می‌شود، تهیه و کارخانه ریسندگی و رنگ‌ریزی در کلاردشت برپا شود.

این هنرمند ادامه می‌دهد: موضوع دیگر اینکه نمایشگاه دایمی برپا باشد که قالی دست واسطه نباشد و به‌طور مستقیم به نمایشگاه مخصوص قالی عرضه شود.

دلفان، به مشکل پایین بودن تسهیلات اشاره کرده و می‌گوید: درست است در این زمینه تسهیلات کم بوده اما به‌خاطر علاقه زیاد خودم به قالی کلاردشت با سرمایه خودم کارگاه را بر پا کردم که مقرون به صرفه نیست و هم مزد بافنده افزایش یافته و از طرفی نیز قیمت مواد اولیه بیشتر شده است، مساله دیگر نبود جا و مکان مناسب و بازدید‌کننده  پایین برای فروش است.

*لحظه‌شماری برای نشستن پای دار قالی

یادم می‌آید اولین باری که می خواستم پای دار قالی بنشینم، آن زمان دانش‌آموز مقطع دوم راهنمایی بودم و بافندگان اجازه نمی‌دادند سر دار برویم و ببافیم که می‌رفتم برایشان بستنی می‌خریدم تا یک ردیف در کنارشان ببافم؛ تا این حد علاقه به بافندگی داشتم و این خاطره‌ای است که در ذهنم‌ مانده است.

وی درخصوص درخواست از مسؤولان می‌گوید: درخواست ما از مسؤولان این است که مکان مناسب و دائمی در اختیار ما قرار دهند تا بتوانیم هنر خود را برای نمایش و فروش عرضه کنیم.

*بافتن تمام زندگی من است

دلفان بیان می‌کند: بافتن تمام زندگی من است و سعی می‌کنم هر روز به کارگاه بروم، به خاطر همین اگه روزی به کارگاه نروم در منزل هم دار قالی گذاشتم و وقت اضافه که در منزل هستم خودم را مشغول بافندگی می‌کنم.

*یاد وخاطره مادرم در رج و گره‌های دار قالی

این بانوی هنرمند خاطرنشان کرد: دایر کردن کارگاه را مدیون مادرم هستم که مربی و کمک کارم بود و حالا به رحمت خدا رفته؛ او هم مادرم بود هم پشتیبانم و اکنون جای خالی‌اش خیلی برایم زجرآور است ولی با یاد و خاطره‌اش هر روز خودم را با بافتن سرگرم می‌کنم.

*فرش کلاردشت؛ هنری که مهر اصالت ملی و بین‌المللی را دریافت کرد

حسین ایزدی معاون صنایع‌دستی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری مازندران درباره جایگاه فرش کلاردشت، می‌گوید: فرش کلاردشت، یکی از صنایع دستی بوده که پیشرفت چشم‌گیری همانند بافته‌های داری مثل جاجیم گلیم گلستان داشته و در این زمینه توانستیم مهر اصالت ملی و بین‌المللی را دریافت کنیم.

وی با بیان اینکه یکی از مسائل در زمینه فرش کلاردشت، قیمت مواد اولیه و پشم است، بیان می‌کند: باتوجه به طبیعت کلاردشت اگر بتوانیم دام را فرآوری کرده و در بافت فرش استفاده کنیم در کاهش قیمت تمام شده نیز اثرگذار خواهد بود.

*تولیدکنندگان نباید دغدغه فروش داشته باشند

معاون صنایع‌دستی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری مازندران با تاکید بر ضرورت انسجام در فروشگاه‌های صنایع دستی، خاطرنشان کرد: درصورت تحقق این مهم تولیدکنندگان دغدغه فروش نخواهند داشت.

ایزدی با اشاره به اینکه  قصد داریم بازارچه دائمی در غرب استان احداث کنیم، تصریح می‌کند: با راه‌اندازی بازارچه، در این مکان غرفه‌هایی را به بافته‌های داری اختصاص خواهیم داد.

وی با اعلام اینکه بافته‌ها از لحاظ رقابت توانستند به جایگاه خوبی دست یابند، می‌گوید: امیدواریم بتوانیم به‌عنوان منبع درآمد با توسعه بحث مشاغل خانگی و ایجاد بازار فروش مسیر رونق در این عرصه را تکمیل کنیم.

قصه فرش کلاردشت، قصه زندگی مردمانی است که دردهای زندگی از خاطرشان می‌رود وقتی با عشق رج به رج را می‌بافند و هنرشان بر دار خودنمایی می‌کند؛ امیدواریم روزی برسد که دغدغه فروش از مقابل این هنرمندان رخت بربندد./فارس