شبنم دلفان آذری با بیان اینکه کشور ایران رتبه ششم آلایندگی را در دنیا داراست، افزود: شوربختانه در تولید سرانه دنیا نسبت به دنیا در حدود ۱.۸ برابر بیشتر و در تولید پسماندهای عفونی حدود دو برابر بیشتر در تولید زباله عادی است که این فرهنگ اساساً باید با برنامه ریزی و آموزش باید تحت کنترل و کاهش قرار بگیرد.
وی افزود: سهم مازندران به عنوان یکی از بزرگترین استان‌های کشور، در تولید زباله بسیار پررنگ است و به دلیل شرایط جغرافیایی، اقلیمی، نزدیکی به دریا و جنگل‌ها، شرایط را برای حضور مسافران و توریست‌ها افزایش داده و متأسفانه استان را به عنوان بزرگترین تولید کننده زباله در کشور به صورت روزانه در آورده است.
وی ادامه داد: یعنی در حالت عادی استان مازندران، حدود ۳۵۰۰-۴۰۰۰ تن در روز تولید زباله دارد که در فصول توریستی این مقدار حتی به هفت هزار تن هم می‌رسد و در حال حاضر بحران زباله‌ها در استان‌های شمال کشور و مخصوصاً مازندران که حدود ۲۷ نقطه جنگلی را برای دفن پسماند در نظر گرفته‌اند، از مرحله بحران گذشته و وارد مرحله خطر و فاجعه شده است و این امر به شدت به اکوسیستم زیبا و غنی جنگلی، دریا، رودخانه و منابع آب‌های زیر زمینی و جاری آسیب زده و آلودگی فراوان هم برای جانوران، پرندگان، آبزیان ایجاد کرده است.
دلفان آذری تصریح کرد: از طرفی شیرابه به صورت سیکل وار وارد چرخه سلامت انسان می‌شود که زمینه ساز بروز بسیاری از بیماری‌ها می‌شود و وضعیت آلودگی دریای خزر که سالهاست محققان کشور در حال هشدار دادن هستند و الان مانند سایر اکوسیستم‌های استان به مرحله بحرانی خود رسیده.
این محقق بین المللی حوزه محیط زیست با اشاره به کشف چندین لاشه فک دریایی در سواحل غرب استان افزود: فک‌های دریایی در کنار ماهیان بسیار به میزان آلودگی حساس هستند و وقتی میزان آلایندگی از حدی فراتر می‌رود متأسفانه باعث مرگ ومیر دست جمعی آنها می‌شود و از سال‌ها قبل فک دریایی در لیست جانوران در خطر انقراض قرار گرفته بود و الان با توجه به بحران زباله‌های شمال، ایجاد شیرابه‌های خطرناک و روان باعث ورود به منابع آبی استان می‌شود.
سفیر سبز محیط زیست در خاورمیانه با بیان اینکه عدم مدیریت صحیح و اصولی فاضلاب‌های معادن و سازمان‌ها و انتقال آن به دریای خزر در بروز این فاجعه دامن زده است، افزود: خاویار یکی از برندها و محصولات معروف و تک در دنیا است و متأسفانه با دامن زدن به این آلودگی‌ها و عدم مدیریت درست به انقراض و کاهش به شدت نسل ماهیان خاویاری دامن زده که جایگزین سهم ایران در بازار جهانی کشورهایی مثل روسیه و آذربایجان شده است، بنابراین در اولویت قرار دادن و برنامه ریزی و مدیریت صحیح زباله‌ها در شمال کشور بسیار می‌تواند کمک کننده بوده و زمینه ساز ایجاد شغل‌های زیادی در استان و شهرهای آن باشد.
دکتری مدل سازی و ارائه سناریوهای مختلف تغییرات اقلیمی یادآور شد: از طرفی با وجود بحران در حال حاضر پسماندهای کشور و شیرابه‌های موجود، عدم وجود زمین کافی در خطه شمال و مازندران، نوع و تایپ زباله‌های شمال کشور شرایط را بسیار بحرانی‌تر کرده است و با وجود زباله سوز به عنوان راهکار برای مدیریت زباله‌های شمال به دلایل علمی و کارشناسی و فنی بسیار مخالف هستم چرا که تجربه ثابت کرده است و به عنوان مثال، زباله سوز نوشهر در این زمینه موفق عمل نکرده ووجود شیرابه‌ها به داخل رودخانه و دریا، و خروج گازهای گلخانه و آلاینده از زباله سوزها نه تنها کمکی به حل بحران نمی‌کند بلکه به شدت آن هم دامن می‌زند.
بازیافت و تفکیک زباله کارشناسی انجام نمی‌شود
دلفان آذری گفت: از طرفی متأسفانه دیده می‌شود که تبلیغ کمپوست های آلی از زباله‌ها در شمال و حتی کل کشور رواج دارد و باید تاکید کنم که نمی‌توان از لحاظ کارشناسی و علمی به این امر مطمئن شد چرا که وقتی مدیریت زباله از مبدا درست انجام نشود، بازیافت و تفکیک به صورت اصولی و کارشناسی انجام نمی‌شود و خود زباله آغشته به مواد آلاینده خطرناک مانند جیوه و کبالت و غیره است، چطور می‌توان مدعی وجود خالص بودن و آلی بودن کمپوست شد.
مشاور ارشد زیست محیطی تاکید کرد: زباله‌های شمال کشور باید به صورت کاملاً اصولی، تخصصی، حرفه‌ای مدیریت شوند تا بتوان هم اکوسیستم آبی، خاک، هوا و دریا و محیط زیست و سلامت انسان را نجات دهیم.
دلفان آذری اقدامات فوری و اضطراری برای تحت کنترل گرفتن تغییرات اقلیمی جهانی را لازم دانست و گفت: همه ما اخیراً شاهد بی سابقه افزایش دما و تغییرات و گرمایش ناگهانی بوده‌ایم و این نشان دهنده و تأیید کننده محکم بر این موضوع است که تغییرات اقلیمی واقعی است و به شدت بیشتری در حال اتفاق افتادن است.
وی گفت: همه ما از بزرگ و کوچک اثرات مخرب تغییرات اقلیمی را به صورت گسترده احساس نکردیم و این اثرات این بار مخرب‌تر و ویران کننده تر بود.
ضرورت اقدام فوری و اضطراری برای کاهش مصرف سوخت‌های فسیلی
وی با اشاره کنفرانس اقلیمی معروف به کاپ ۲۶، در شهر گلاسگو، اسکاتلند در نوامبر ۲۰۲۱ و گردهمایی تمامی دولتمردان و داتشمندان و دوستداران محیط زیست افزود: در این کنفرانس همه به توافق رسیدند که اقدامات لازم برای کاهش مصرف سوخت‌های فسیلی و کنترل اینکه میزان دی اکسید کربن به کمتر از دو درجه سلسیوس برسد ولی با این حال با گذشت هشت ماه از توافقات گلاسکو متأسفانه شاهد اقدامات جدی دولتمردان در سراسر دنیا نبوده‌ایم که این روند بسیار نگران کننده و اضطراب آور است.
دلفان آذری گفت: دولتمردان و تصمیم گیرنده‌ها اصلی در این امر باید اقدامات و تصمیمات قاطع، محکم، اثربخش و هدفمند در این راستا برای ذخیره سازی، حفاظت، حمایت و کاهش و مدیریت اقلیم داشته باشند و به فکر نسل آینده و استفاده بهینه آنان هم برای آنان باشند و با توجه به «اضطراری و فوری» بودن شرایط حال حاضر اقلیمی جهانی، پیام من به دغدغه مداران محیط زیست، دولتمردان و تصمیم گیرنده‌ها بسیار واضح و شفاف است.
این محقق بین المللی محیط زیست تصریح کرد: متأسفانه ما شاهد تغییرات و گرمایش بیشتری در آینده نزدیک خواهیم بود، نمونه‌های نگران کننده که می‌توان به تابستان‌های بسیار داغ و سوزان، زمستان‌های ملایم، کاهش میزان برف و باران، کاهش منابع آبی، کاهش منابع و ذخیره غذایی، بایر و بی مصرف شدن بسیاری از زمینهای قابل کشت و زرع، آتش سوزی‌های وسیع جنگلی و طبیعی، بالا آمدن سطح دریاها، ذوب شدن یخ‌های قطبی، افزایش مهاجرت از روستاها به شهرها و یا حتی جابجایی در کشورها، افزایش سیلاب‌ها و طوفان‌ها، افزایش انواع مختلف بیماری‌های واگیردار، آلودگی شدیدتر منابع آبی، خاک و زیست محیطی و غیره اشاره کرد.
وی افزود: همچنین ما شاهدیم که رودخانه‌ها و رودها همین الان در شرایط بسیار ضعیف و آلایندگی بالا دست و پنجه نرم می‌کنند، بسیاری از گونه‌های گیاهی و جانوری در شرایط بسیار حساس و جدی خطر انقراض و نابودی قرار گرفته‌اند، همچنین شاهد هوای آلوده در بسیاری از شهرهای بزرگ دنیا هستیم که تهدیدی جدی برای سلامتی انسان و مخصوصاً افراد مسن، بیماران با شرایط بیماری زمینهای، زنان باردار و کودکان دست و پنجه نرم می‌کنند و بدون شک، تغییر دادن ناگهانی این چرخه خیلی آسان و روان برای دولتمردان و سیاست گذاران و تصمیم گیرندگان نیست ولی با در نظر گرفتن و اجرایی کردن یک «برنامه مدون و منسجم» و «به کار گیری ابزارها و تکنولوژی‌های نوین و اساسی» می‌توان علاوه بر تولید و ایجاد بستر و فرصت برای دولتمردان و افراد دست اندرکار به تغییرات اساسی دست یافت.
دلفان ضمن تاکید مجدد بر اینکه دولتمردان و سیاست مداران باید داری ویژن و آینده نگری بلند مدت و شفاف همراه با اقدامات بزرگ‌تر در عمل و اجرا برای برنامه ریزی قاطع‌تر برای توسعه پایدار، و اضطرار تغییرات اقلیمی باشند و این را در اولویت جدی برنامه‌های دولت قرار دهند.
وی اولویت بندی فوری و اضطراری برای گاهش نگرانی‌های تغییرات اقلیمی، برنامه ریزی و اقدامات لازم برای اداپت شدن و محدود کردن، ارائه یک برنامه و چشم انداز بسیار واضح بر اساس شواهد موجود برای ۱۰ تا ۲۵ سال آینده تشکیل یک کمیته تغییرات اقلیمی و محیط زیست، در تمامی اداره جات و سازمان‌های دولتی، تهیه اهداف و اقدامات در دراز مدت و شفاف سازی و نتیجه گیری از آن اقدام و اینکه چطور این سیاست‌ها و اهداف می‌توانند به هم مرتبط باشند، مسئولیت پذیری برای اجرای اهداف کوتاه مدت بین ۱۰ تا ۲۵ ساال آینده را از جمله پیشنهادات مطرح کرد./مهر
